అపూర్వ అసాధారణ సంక్లిష్ట చరిత్ర

ఇప్పటిదాకా పరిశీలించిన చరిత్రంతా విప్లవ రచయితల సంఘం పూర్వచరిత్ర. గడిచిన చరిత్ర. గతం. ఇక్కడి నుంచి పరిశీలించబోయేది విరసం చరిత్ర. నడుస్తున్న చరిత్ర. వర్తమానం. సాధారణంగా కొత్త వెలుగుతో, కొత్త సమాచారాల, ఆకరాల అన్వేషణతో గత చరిత్ర గురించిన వివరణ, వ్యాఖ్యానం కూడ మారుతుంది గాని, ఎంతైనా గత చరిత్ర రాయడం సులభం. వర్తమాన చరిత్రను, ఇంకా నడుస్తున్న చరిత్రను, ఇంకా గతంగా మారని చరిత్రను రాయడం క్లిష్టమైన పని. ఇక్కడి నుంచి విరసం చరిత్ర ఆ క్లిష్టమైన ప్రక్రియలోకి ప్రవేశిస్తున్నది. కాలంలో చూసినప్పుడు యాబై సంవత్సరాలు గడిచిపోయినట్టు కనిపించవచ్చు గాని, ఈ యాబై ఏళ్లలో ప్రతి సందర్భమూ పునరావృతం కావడం, పునరాలోచనకూ, పునర్వ్యాఖ్యానానికీ, పునర్లేఖనానికీ అవకాశం మిగల్చడం కనబడుతుంది. ఇంతవరకూ చెప్పుకున్న 1964-1970 చరిత్ర లాగ ఇది ముగిసిపోయిన అధ్యాయం కాదు. 1970-2020 ఇంకా కొనసాగుతున్న అధ్యాయం.  

ఒక పరిణామానికి దశాబ్దాల పాటు,  దశాబ్దాల తరువాత కూడ పర్యవసానాలు ఉంటాయి గనుక ఇక్కడ కాలక్రమం అనుసరించడానికి వీలులేదు, అలా కాలక్రమం అనుసరిస్తే అటు నుంచి ఇటు, ఇటునుంచి అటు కాలంలో గంతులు వేయవలసి వస్తుంది. అది రచనను గజిబిజి చేసి, పాఠకుల సహనాన్ని పరీక్షిస్తుంది. కనుక కాలక్రమాన్ని అనుసరించే బదులు, ఇతివృత్తాల ఆధారంగా అధ్యాయాలను విభజించుకొని పరిశీలించడం కాస్త సులభం. కాని అక్కడ కూడ ఇతివృత్తాల మధ్య స్పష్టమైన విభజన రేఖలు సాధ్యం కావు. ప్రతి ఒక్క ఇతివృత్తానికీ మిగిలిన అన్ని ఇతివృతాలతో పరస్పర, అన్యోన్య చర్య – ప్రతిచర్య సంబంధం ఉంటుంది. అందువల్ల ఏ ఇతివృత్తం గురించి రాసినా దాన్ని వేరు చేసి రాయడం కష్టమవుతుంది. ఆ ఇతివృత్తం వివరణలోకి ఇతర ఇతివృత్తాలు చొచ్చుకువస్తాయి. ఆ భిన్న ఇతివృత్తాల మధ్య సంబంధాలను వివరించడం, విశ్లేషించడం వల్ల రచన క్లిష్టంగా మారి చదువరుల ఆసక్తినీ, సహనాన్నీ పరీక్షిస్తుంది.

ఇప్పటి దాకా రాసిన చరిత్రను కాలక్రమంలో ఒక ఘటన తర్వాత మరొక ఘటనగా, వాటి మధ్య కార్యకారణ సంబంధాలతో అర్థం చేసుకోవడం సాధ్యమయింది గాని ఆ తర్వాత జరిగిన చరిత్రను అలా కాలక్రమంలో వివరించడం కష్టం. అలాగే మొత్తం చరిత్రను కొన్ని అంశాలుగా విభజించి ఆయా అంశాల వారీగా రాయడమూ కష్టమే గాని ఆ పద్ధతిలో చరిత్రను సమగ్రంగా గ్రహించడానికి కొంతవరకు వీలవుతుంది. అందువల్ల ఇక్కడ 1970 – 2020 విరసం చరిత్రను ఏడెనిమిది అంశాల కింద, ఇతివృత్తాల కింద విభజించి వివరించడానికి, విశ్లేషించడానికి ప్రయత్నం చేస్తున్నాను. 

అవి

1. సంస్థా నిర్మాణాన్ని, కార్యక్రమాన్ని బైటి సమాజానికి చెప్పే ఘటనలు, సందర్భాలు, సాంకేతిక అంశాలు.
2. ఐదు దశాబ్దాలలో వచన కవిత, పాట, కళారూపాలు, కథ, నవల, నాటిక, వ్యాసం, సాహిత్య విమర్శ, రాజకీయ, సామాజిక విమర్శ, ఉపన్యాసం, అనువాదం వంటి విభిన్న సాహిత్య ప్రక్రియలలో సంస్థ సాధించిన జయాపజయాలు.
3. ఈ ఐదు దశాబ్దాలలో బైటి సాహిత్య లోకంతో సంస్థ జరిపిన చర్చలు, సంభాషణలు, సంవాదాలు, వివాదాలు.
4. ఐదు దశాబ్దాలలో సంస్థ నెరపిన రాజకీయ ప్రభావం, సంస్థకూ సమాజానికీ మధ్య సాగిన సంభాషణ, సమాజంలో సంస్థ జోక్యం, సంస్థలో సమాజ జోక్యం, పరస్పర చర్య – ప్రతిచర్యల చరిత్ర.
5. సంస్థ మీద, నాయకత్వం మీద, సభ్యుల మీద, సాహిత్య, సామాజిక కృషి మీద సాగిన నిర్బంధాల చరిత్ర.
6. సంస్థా నిర్మాణం లోపలి సమస్యలు, ప్రణాళిక చర్చలు, సంస్థాగత అంశాలు.
7. సంస్థ విశిష్టతలు, లోపాలు, చేసి ఉండవలసిన, చేయలేకపోయిన పనులు.

ఈ ఏడెనిమిది అంశాలలో ప్రతి ఒక్కటీ కూడ విస్తారమైన సంక్లిష్టమైన చరిత్ర కలిగినవి, ప్రతి ఒక్కటీ ఒక గ్రంథం కాగలిగినవి. ముందే చెప్పినట్టుగా వీటిలో ప్రతి ఒక్కటీ మరొక దానితో సంబంధంలో మాత్రమే పరిశీలించవలసినవి.

తారీఖులు, దస్తావేజులు ఇవి కావోయ్ చరిత్ర సారం అనే మాట పూర్తిగా నిజమే అయినప్పటికీ, తారీఖులు, దస్తావేజులు, సమాచార శకలాలు, స్థలాలు, పేర్లు లేకుండా చరిత్ర సారాన్ని విశ్లేషించడం సాధ్యం కాదు. చరిత్ర అనే భవనానికి ఆ వివరాలు ఇటుకల్లాంటివి. చరిత్ర అనే వాక్యానికి ఆ వివరాలు అక్షరాలూ పదాలూ వాక్యాలూ. అందువల్ల ఈ ఐదు దశాబ్దాల చరిత్రలో మిగిలిన అన్ని అంశాలకూ పునాదిగా నిలిచే ఆ వివరాల మొదటి అంశంతో ప్రారంభించడం సముచితంగా ఉంటుంది.

విప్లవ రచయితల సంఘం అంటే ఒక సాహిత్య ఉద్యమం, ఒక సామాజిక ప్రభావం, ఒక రాజకీయ భావ ప్రచార వేదిక వంటి సానుకూలమైన వర్ణనలూ, నక్సలైట్ల ముసుగు సంస్థ, రాజకీయాలను సాహిత్యంగా చలామణీ చేసే సంస్థ, హింసనూ నేరాన్నీ ప్రభుత్వ వ్యతిరేకతనూ సమర్థించే, వ్యవస్థను కూలదోయాలని ప్రచారం చేసే సంస్థ వంటి ప్రతికూలమైన వర్ణనలూ ఎన్నైనా చేయవచ్చును గాని మొట్టమొదట అది ఒక బుద్ధిజీవుల స్వచ్ఛంద సమష్టి నిర్మాణం అని, ఒక క్రమబద్ధమైన, క్రమశిక్షణాయుతమైన పటిష్టమైన సామూహిక సంస్థ అని గుర్తించవలసి ఉంటుంది.

తమ సంస్థ పేరులోని మూడు పదాలు అలవోకగా ఉన్నవి కావని, మొదటి పదం తమ ఆశయానికి, రెండో పదం తమ కార్యక్షేత్రానికి, మూడో పదం తమ సమష్టి కార్యాచరణకు చిహ్నాలని కెవిఆర్ అనేకసార్లు చెప్పారు, రాశారు. నిజానికి అదే ఆశయం ఉన్న, అదే కార్యక్షేత్రంలో పని చేస్తున్న ఇతర సంస్థలు ఎన్నో గతంలోనూ వర్తమానంలోనూ ఉన్నాయి. భవిష్యత్తులో కూడ రావచ్చు. మూడో పదంలో చెప్పుకున్న సమష్టి కార్యాచరణే ఈ సంస్థకు ఒక విశిష్టతను, ఇతర సంస్థలతో భిన్నత్వాన్ని ఇచ్చింది. అందువల్ల కూడ ఈ యాబై సంవత్సరాల చరిత్ర వివరణను ఆ సంస్థాగత నిర్మాణ చరిత్రతో ప్రారంభించడం సముచితంగా ఉంటుంది.

ఏదైనా ఒక సంస్థ నిర్మాణం గురించి చర్చించేటప్పుడు, అందులోనూ ఆ సంస్థ బుద్ధిజీవుల, సృజనాత్మక రచయితల సంస్థ అయినప్పుడు, సభ్యుల వివరాలు, ఆ సభ్యుల సృజన వివరాలు, సంస్థకూ సభ్యులకూ, నాయకత్వానికీ సభ్యులకూ మధ్య సంబంధాలు, సభ్యుల మధ్య సమాచార వినిమయ పద్ధతులు, సంస్థ లోపల సమష్టి నిర్ణయాల ప్రక్రియలు, సభ్యులు ఆంతరంగికంగా తమలో తాము కలుసుకునే పద్ధతులు, బైటి సమాజంతో కలిసే పద్ధతులు, అందులో భాగంగా మహా సభలు, సాహిత్య పాఠశాలలు, సాధారణ సభలు, సదస్సులు, వర్క్ షాపులు, ఇతర సాహిత్య, సాంస్కృతిక నిర్మాణాలలో భాగస్వామ్యం వంటి అనేక అంశాలు పరిశీలించవలసి ఉంటుంది. ఈ క్రమంలో ఈ ఐదు దశాబ్దాల చరిత్రలో విరసం ఆంతరంగికంగాను, బహిరంగంగాను జరిపిన కార్యక్రమాల జాబితా చూడడం ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది. ఇప్పటికి ఈ జాబితా సంపూర్ణమైనదీ, సమగ్రమైనదీ కాదు. ఇందులో మరెన్నో కార్యక్రమాలు చేరవలసే ఉన్నాయి. కాని ఈ జాబితా, విరసం రాష్ట్రస్థాయిలోనే ఎన్ని కార్యక్రమాలు నిర్వహించిందో చూపుతుంది. వీటిలో ఆంతరంగిక కార్యక్రమాలలోనైతే కనీసం యాబై మంది, గరిష్టంగా రెండు వందల మంది, బహిరంగ కార్యక్రమాలలోనైతే కనీసం రెండు వందల మంది గరిష్టంగా రెండు వేల మంది పాల్గొన్నారని అంచనా వేయవచ్ఛు. అలాగే ఈ కార్యక్రమాల్లో సభ్యులు మాత్రమే కాక సహ ప్రయాణికులైన కవులు, రచయితలు, విరసం అభిప్రాయాలతో ఏకీభావం లేకపోయినా స్థూల ప్రజాస్వామిక, ప్రగతిశీల వ్యక్తులు కూడ పాల్గొన్నారు. ఒకరకంగా ఈ జాబితా ఒక అస్థిపంజరం వంటిది. ఆయా కార్యక్రమాలు అద్భుతమైన చైతన్యీకరణతో, అపారమైన భాగస్వామ్యంతో తెలుగునాట విప్లవ సాహిత్య శరీరాన్ని సంపద్వంతమూ సజీవమూ చేశాయి. ఇక ముందు మనం చూడబోయే చరిత్రలో ప్రతి సన్నివేశానికీ, ప్రతి రచనకూ, ప్రతి ఉద్వేగానికీ ఈ జాబితాలోని ఏదో ఒక స్థలంతో, సభతో సంబంధం ఉంది.

ఐదు దశాబ్దాల విరసం చరిత్ర స్థల కాల చట్రం

(మిగతా వచ్చే సంచికలో)

ఎన్. వేణుగోపాల్

పుట్టింది వరంగల్ జిల్లా రాజారం. కవి, సాహిత్య విమర్శకుడు, అనువాదకుడు, పత్రికా రచయిత, వక్త, రాజకీయార్థిక శాస్త్ర విద్యార్థి, తెలుగు రాజకీయార్థిక, సామాజిక మాసపత్రిక వీక్షణం సంపాదకుడు.
ర‌చ‌న‌లు: 'స‌మాచార సామ్రాజ్య‌వాదం', 'క‌ల్లోల కాలంలో మేధావులు - బాల‌గోపాల్ ఉదాహ‌ర‌ణ‌', 'అమ్మ‌కానికి ఆంధ్ర‌ప్ర‌దేశ్‌', 'క‌థా సంద‌ర్భం', 'క‌డ‌లి త‌ర‌గ‌', 'పావురం', తెలంగాణ నుండి తెలంగాణ దాకా, విచ్ఛిన‌మ‌వుతున్న వ్య‌క్తిత్వం, 'పోస్ట్‌మాడ‌ర్నిజం', 'న‌వ‌లా స‌మ‌యం', 'రాబందు నీడ‌', 'క‌ళ్ల‌ముంద‌టి చ‌రిత్ర‌', 'ప‌రిచ‌యాలు', 'తెలంగాణ‌ - స‌మైక్యాంధ్ర భ్ర‌మ‌లు, అబ‌ద్ధాలు, వాస్త‌వాలు', 'శ్రీశ్రీ అన్వేష‌ణ‌', 'లేచి నిలిచిన తెలంగాణ‌', 'ప్ర‌తి అక్ష‌రం ప్ర‌జాద్రోహం - శ్రీకృష్ణ క‌మిటీ నివేదిక‌', 'రాబందు వాలిన నేల‌', 'ఊరి దారి- గ్రామ అధ్య‌య‌న ప‌రిచ‌యం', 'విద్వేష‌మే ధ్యేయంగా విశాలాంధ్ర మ‌హార‌భ‌స‌', 'క‌విత్వంతో ములాఖాత్‌', 'సమాజ చలనపు సవ్వడి', 'కాషాయ సారం', 'విద్వేషాపు విశ్వగురు', 20కి పైగా అనువాదాలు.
సంపాద‌క‌త్వం: 'Fifty Years of Andhrapradesh 1956-2006', 'Telangana, The State of Affairs', '24గంట‌లు', 'హైద‌రాబాద్ స్వాతంత్య్ర సంరంభం', 'జ‌న హృద‌యం జ‌నార్ద‌న్‌', 'స‌మ‌గ్ర తెలంగాణ' పుస్త‌కాల‌కు సంపాద‌క‌త్వం వ‌హించారు.