“నీలం రంగు నది” పుట్టుకను పరిచయం చేయడానికి ముందుగా నేను, కవి మొదటి పుస్తకం అయిన “నల్లింకు పెన్ను” కవిత సంపుటిని, కవిని మెచ్చుకోవాలి. ఎందుకంటే రచయితగా తన మొదటి అడుగులోనే సమాజం పోకడని అర్థం చేసుకొని మార్పు కోసం తన వంతుగా ప్రయత్నం చేస్తున్నాడు. తన కలం నుండి వచ్చే కవితలకు తొలిమెట్టు తన తండా నుంచి అడుగులు పడ్డాయి. అలా మొదలైన అడుగులు తండాను దాటి తన ప్రాంతాన్ని దాటి ప్రపంచమంతా ఎగురుతూ తిరుగుతూ వస్తున్నాడు. అలా అడుగులు వేస్తూ వచ్చినదే నీలం రంగు నది.
ఈ నీలం రంగు నది గురించి చెప్పాలంటే హాథిరామ్ కలం నుండి వెలువడుతున్న రెండో సంపుటి. ఈ సంపుటిలో హాథిరామ్ తీసుకున్న అంశాలను చాలా జాగ్రత్తగా అర్థం చేసుకోవాలి. అలా అర్థం చేసుకోవాల్సిన మొదటి అంశం నీలం రంగు నది. ఈ పేరు పెట్టడానికి చాలా లోతైన అర్థం ఉంది. నది మరియు మనిషి కలిసి మనుగడ సాధించినంత వరకు తన స్వచ్ఛతకు, తన రంగుకు ఎలాంటి భంగం కలగలేదు. ఎప్పుడైతే మనిషి జీవన పోకడలో మార్పు వచ్చిందో అప్పటి నుండి నది యొక్క రంగు, తీరు మారుతూ వచ్చింది. సామ్రాజ్యవాదుల కళ్ళు ప్రకృతి మీద పడడం ప్రకృతిని తమ అవసరాలకు అనుకూలంగా మార్చడంతో తన యొక్క సహజత్వాన్ని కోల్పోయింది అనే అర్థంలో ఈ పేరు పెట్టారు రచయిత అని నేను భావిస్తున్నాను.
ఇక ఈ సంపుటి ద్వారా నేటి సమాజానికి ఏం చెప్పారు అనే విషయానికి వస్తే ముందుగా ఈ సంపుటి ద్వారా తన రచన శైలి అనేది ఇంకొంచెం పదను ఎక్కింది అని మనం గమనించాలి. తన చివరి కవిత మీరెందుకులో
దేశం నడిబొడ్డున
నిర్బంధం నిట్టాడై
నలుమూలల
ఆంక్షల్ని వ్యాపింపజేస్తుంటే
అవార్డుల కోసం
రాజ్యం అడుగులకు
మడుగులొత్తుతూ
మీ కలాలు
ఆగిపోయాయా? అంటూ రాజ్యాధికారానికి అమ్ముడుపోయిన కవులను చాలా ఘాటుగా విమర్శించాడు. ఈ కవిత ద్వారానే మనకు అర్థమవుతుంది తన రచనలో ఎక్కడ కూడా ఆధిపత్యానికి,అ ధికారానికి ఊడిగం చేయనని చాలా బలంగా తన మాటను వినిపిస్తున్నాడు. అలాగే ఆదివాసి గూడెంలోకి పచ్చని అడవిలోకి రాజ్యాధికారులు ఎలా ప్రవేశించారు అనేది పరాన్న బుక్కులు అనే కవిత ద్వారా చెప్పాడు
అసలే కాచుకొని కూర్చున్న
పరాన్న బుక్కులకు
నెమల్ల కూతలన్నా
సెలయేటి పాటలన్నా
పసి పిల్లల నవ్వులన్న
మాచెడ్డ చిరాకు
వాళ్లు మొదట్లో
ఆటలాడుతామనో!
రొట్టెల రుచి చూస్తామనో!
తల దాచుకోవడానికి చోటిమ్మనో వస్తారు
అలా వచ్చినటువంటి సామ్రాజ్యవాదులు అక్కడి మూలవాసులైన ఆదివాసులను నక్సలైట్ పేర్లతో ఎన్కౌంటర్ చేయడం, మిగిలిన వారిని భయభ్రాంతులకు గురి చేయడం ఆ ప్రాంతాలపై ఆధిపత్యం చెలాయిస్తూ అక్కడ నివసిస్తున్న ఆదివాసులను ఆ ప్రాంతం నుంచి వెళ్లగొడుతున్నారు. దానికి వివిధ ఆపరేషన్ల పేరుతో ఆదివాసులను నక్సలైట్ అని ముద్రలేసి, మరణకాండ చేస్తున్నారు. అయితే వాటి అంతటికి కారణం అడవి అంటే అడవిలో దొరికే సహజ వనరులను దోచుకోవడానికి అడ్డు వచ్చేది ఆదివాసులు వారికి అండగా నక్సలైట్లు ఉన్నందువలన వీరిని సమూలంగా నాశనం చేస్తేనే అడవి పై అధికారం సంపద తమ చెంతకు వస్తాయి. అనే కుట్రతో అమాయకమైన పసిపాలను ఆదివాసులను చంపేస్తున్నారు, అని ఏ కాకి ఎగర రావద్దని కవితలో….
గూడెముల్లో ఇప్పుడు
వేళ్లు తెగిపడుతున్న
బాంబుల ధాటికి
శిథిలమైన చేతులన్నీ
పంచనామ పత్రాలవుతున్నా
చంపే వాడేమో
తీవ్రవాదంటాడు
మీరేమో
మావోయిస్టు నక్సలైటు అంటారు!
మా తీర్మానాన్ని వినరే!
ఆదివాసులం మేము
మూలవాసులం మేము
అంటూ ఆదివాసులకు అండగా తన గొంతును వినిపించాడు. అదే విధంగా పాలస్తీనాలో జరుగుతున్న మరణ హననాలను చూసి చలించి రాసిన కవితలు హృదయాన్ని తాకాయి. ఇలా అన్ని కోణాలను తనదైన దృక్పథంతో చూసి తను స్పందించిన విధానం వర్ణనాతీతం.
నేను చెప్పదలుచుకున్న విషయం ఏమిటంటే ఎప్పుడైతే మన కలం నుండి ప్రశ్నల్ని సంధిస్తామో, అప్పుడు మన మీద నిర్బంధం మొదలవుతుంది. అలాంటి పరిస్థితులను రచయిత కూడా ఎదుర్కొన్నాడు అనేది I’m prohibited కవిత చదివితే అర్థమవుతుంది.
ఇదే క్యాంపస్ లో
కొన్ని పుస్తకాలను
పట్టుకు కూర్చున్నాను
చెట్టు నీడ మాయమైంది
నిఘా నేత్రాల నీడ మొదలైంది
మనుషుల్ని కలుపుకుపోదామని
మాటల్ని పంచడం మొదలుపెట్టాను
అప్పుడే ఐయాం ప్రొహిబిటెడ్…. అంటూ తను నడుపుతున్న చేసిన Look a Book ఓపెన్ లైబ్రరీ పెట్టడం వలన తను ఎదుర్కొన్న సమస్యలను కూడా సవాళ్లుగా తీసుకొని అన్నిటిని కవితలుగా మలచి,ఈరోజు మన ముందుకు నీలం రంగు నదిగా వస్తున్నాడు.
తెలుగు సాహిత్యంలో ఇప్పటివరకు ఆదివాసుల గురించి ఎంతోమంది ఎన్నో కవిత్వ సంపుటాలు రాశారు. కాని చాలా కొద్ది మంది మాత్రమే ఆదివాసుల స్వరాల్ని తమ కవిత్వంతో మాట్లాడటం చాలా అరుదు. ఈ మాట రాయడానికి అవకాశం నాకిచ్చిందుకు ధన్యవాదాలు.
***
The land where the thoughts are policed
A Kashmir student
I am from Kashmir.
A land of snow-capped mountains, chinar trees, and poetry. But today, its beauty is overshadowed by barbed wire, surveillance towers, and blood-stained streets. What once was known as paradise now breathes like a prisoner—its air thick with gunpowder, its silence heavier than any scream.
Each day, five more are killed.
Not in war zones, but in neighborhoods.
Not by enemies from across borders, but by boots that walk our own streets.
Our homes have turned into cages. The doors stay shut, not out of choice, but out of survival. To step out is to risk never returning. Only bloodlines trace the alleys now—staining pavements, washing over memory, screaming stories that the world refuses to hear.
But the grief doesn’t stop there.
Some are taken—not to graves, but to jails.
Young boys, poets, students, journalists—snatched from their homes in the dead of night, their names erased from school rolls and family prayers alike. Some for writing, some for speaking, some for simply existing with dignity. They vanish behind prison walls, without trial, without justice. Their families wait endlessly for court dates that never come, for letters that are never delivered, for voices that may never return.
Freedom here is a forbidden word.
Our internet is not a luxury—it is a weapon turned against us. Our books are monitored, our songs are censored, our thoughts are policed. What remains is a fractured life lived in half-light, where survival itself is a rebellion.
This book is born from that fracture. From the tears of mothers and the silence of imprisoned fathers. From the last words scribbled in notebooks before raids. From stolen futures and broken windows. It does not speak of war as history, but as the breath we take every day.
This is a record of remembering.
A reminder that though the state may try to erase us, imprison us, kill us, we exist.
And in our existence, we resist.
These pages are not written with ink—they are soaked in memory, loss, defiance, and love.
To the land that bleeds, I offer this:
We are still here.
We will not be silent.
***
Palestine: The Place Where Time Never Rests
Maisara Baroud, Palestinian artist
Palestine is not just a piece of land, nor a map drawn on the walls of the world; it is a pulse that never ceases in the consciousness of history, a renewing memory that breathes within the chests of its people despite all hardships. It is a question without a clear answer, a dream repeated in dreams, and a deep wound that refuses to heal.
At the heart of Palestine stands Gaza, where war is not a passing event but a continuous state of existence. There, bombs never cease writing poems of pain on the walls, and bells never stop ringing in every house threatened with demise. Gaza is not merely a city but an experience of existence confronting non-existence—a scream of the soul against the flood.
The war on Gaza is not a conflict over land but a battle over meaning. It is a forced attempt to erase the human being, to reduce them to a number beneath the rubble of homes, to silence their voice under the roar of tanks. In this war, days intertwine in a whirlwind of darkness and light; the light of candles that never go out, and the darkness of despair that besieges the walls.
Philosophy here clashes with reality in all its harshness. How can we understand life when it is forced to bow before the machinery of war? How can we speak of hope when the world shrinks to the confines of a dark room? Yet, despite all this, there pulses a deeper meaning at the heart of this destruction: the steadfastness of the Palestinian human being who refuses to become merely a memory or a story told to future generations without heroes.
Art, words, and memory become tools of resistance; the lines drawn by the hands of Gaza’s children, love poems sung despite the bombardment, and windows of hope opened during the nights of siege. They are not merely reactions to war but declarations of life shouting: “I exist, despite everything.”
Palestine today, and Gaza in particular, is not only a land in pain but a mind and spirit trying to understand itself amidst the storm. It is an eternal question about freedom, dignity, and the right to exist. The war on Gaza, as it is, is not the end of the road but an open page in the book of humanity that refuses to be erased.
In the end, there may be no easy answers, but the insistence on questioning, and the persistence in seeking light in the corners of darkness, is what makes Palestine more than just a place. It is a state of being, a struggle for dignity, and a testimony that life, no matter how harsh, deserves to be lived.
