ప్రపంచం అంతా నిద్రపోతున్నప్పుడు
వాళ్ళేం చేశారు?

“కుంకుమలోని యెర్రటి చుక్క కాదు,
రక్తం ఆమె నుదిటిని అలంకరిస్తుంది.
ఆమె దృష్టిలో యవ్వనంలోని
మాధుర్యాన్ని మీరు చూడవచ్చు ,
అయితే చనిపోయినవారి సమాధులలో
మాత్రమే”

యిది మార్చి నెల కదా? మార్చి వస్తుందంటేనే లోపలినుంచి యేదో ఆక్రోశం, ఆవేశం, యేదో తెలియని సంఘీభావం, యేదో ఆందోళన, ఆత్మవిశ్వాసం లోపలి నుంచి వొక్కసారిగా తన్నుకొస్తాయి. మార్చి అంటే మహిళల ఆత్మగౌరవ మాసం. కథ, కవితలు వంటిళ్ళ నుంచి, పంటచేల నుంచీ ప్రపంచం మీదికి వొక ధిక్కార స్వరంగా దూసుకొచ్చే మాసం.

పోరాటరంగంలో నిలబడి యుద్ధం చేస్తున్న మహిళా యోధులు రాయబడని మాటలలో, యిద్దరు ప్రేమికుల మధ్య అపరిమితమైన దూరం. పోరాట రంగంలో నిలబడి పోరాడుతున్న మహిళా గెరిల్లాలు, ప్రతిఘటన యోధులు , మిలిటెంట్ల నుండి కవిత్వం సేకరించాలని తలపెట్టింది. కారోలిన్ ఫోర్చే, యెగైనెస్ట్ యెగైనెస్ట్ ఆంథాలజీలో, రాజకీయ వొప్పుకోలు కాదు, జ్ఞాపక క్రియ అనే సాహిత్య కళగా చేప్పారు. మహిళా పోరాట యోధుల విలువైన కవిత్వం మనకి అందాయి.

1970 లలో నికరాగువా విముక్తి వుద్యమంలో పాల్గొన్న మరియానా యోనుస్గ్ బ్లాంకో గురించి సమర్పణలు, ప్రతిపాదనలు; క్రిసెల్డా లోబో (ఆక సాండ్రా రామిరేజ్), మాజీ గెరిల్లా కవి, యిప్పుడు FARC కోసం కాంగ్రెస్ మహిళ; కమండంటే యెసెనియా, కొలంబియాలోని ELN (నేషనల్ లిబరేషన్ ఆర్మీ) లో యాక్టివ్. మొజాంబిక్ విముక్తి పోరాటంలో పోరాడిన జింబాబ్వే స్వేచ్ఛ టిచోనా న్యాముబాయ. ఫిన్నిష్ అంతర్యుద్ధంలో రెడ్ గార్డ్ సమయంలో పోరాడిన మహిళల పాట- పద్యాలు భారతదేశంలో అజ్ఞాత మావోయిస్టు కవులు, ఫిలిప్పీన్స్ నుండి లోరెనా బారోస్ ఐడా యెఫ్ శాంటోస్ వార్సా తిరుగుబాటులో ప్రతిఘటన పోరాట యోధురాలు అన్న స్విర్ (అకా అన్న స్విర్స్జిన్స్కా) ల కవిత్వంని అనేక కష్టనష్టాల మధ్య సేకరించడం జరిగింది.

చివరికి, మూడు దేశాల నుండి ఐదుగురు మహిళా పోరాట కవుల కవితలను యెంపిక చేసిన యీ బృందం ప్రపంచానికి వారి కవిత్వాన్ని పరిచయం చేయాలనుకుంది. తమిళ పులుల నుండి కెప్టెన్ వానతి, కెప్టెన్ కస్తూరి, ఆదిలచ్చిమి; యెల్ సాల్వడార్ నుండి లిల్ మిలాగ్రో రామిరేజ్, ఫరాబుండో మార్టి నేషనల్ లిబరేషన్ ఫ్రంట్ గా మారిన మొదటి గెరిల్లా సంస్థలలో వొకదానిలో వ్యవస్థాపక సభ్యుడు; నిభా షా, నేపాలీ మావోయిస్ట్ శ్రేణులలో చురుకైన పోరాట యోధురాలు.

*

యుద్ధం నిర్మూలనాత్మక అంశం-వ్యక్తి సమిష్టిగా లొంగదీసుకోవడం, అనామకత్వానికి తక్షణ అవసరం (స్వీయ రక్షణకు మించి, వొకరి కుటుంబానికి భద్రత కల్పించడం), తిరుగుబాటుదారుడిగా కొత్త జీవితాన్ని తీసుకునే వాస్తవ చర్య- యెలా వ్యక్తమవుతుంది ? కవుల గురించి మన వద్ద వున్న చిన్న జీవిత చరిత్ర వివరాలు. వారి సాహిత్య, సృజనాత్మక, రాజకీయ వుత్పాదనలు తెలుస్తాయి.

యెల్టీటీఈ మహిళా ఫ్రంట్ (మగళిర్ మున్నాని) కి నాయకత్వం వహిస్తున్న కెప్టెన్ వానటి కవితల సంపుటి అయిన ‘వానాతియిన్ కవితైగల్‌’కి తన పరిచయంలో రాస్తూ , తమిళ రాజకీయ నాయకుడు, అమరవీరుడిపై కవిత చదివినప్పుడు ఆమె తన పని గురించి తెలుసుకున్న జ్ఞాపకాలను గుర్తు చేసుకున్నారు. ఆమరణ నిరాహార దీక్ష చేసిన దిలీపన్. కెప్టెన్ వానతి, జయా వ్రాస్తూ, బంకర్లు లేకుండా, కోటలు లేకుండా పోరాడి, 27 యేళ్ళ వయసులో మరణించింది.. “వానాతి కవి-పోరాట యోధుల వ్యక్తిత్వపు శక్తిని పొందుతుంది:” ఆమె వొక మహిళ.. పులిలా పోరాడింది. “

కెప్టెన్ వానతి, కెప్టెన్ కస్తూరి వొకే రోజు, వొకే యుద్ధభూమిలో చంపబడ్డారు. లభించిన వారి జీవితచరిత్రలు ప్రకారం “యెలిఫెంట్ పాస్‌ను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి జరిగిన యుద్ధంలో 11.07.1991 న మరణించారు, ఆ సమయంలో యెల్టీటీఈ యెదుర్కొన్న అతి పెద్ద రక్తపాత ఘర్షణ యిది.” యెలిఫెంట్ పాస్ శ్రీలంక సైనిక స్థావరం వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యతతో వుంది., దీనిని వుత్తర ప్రధాన భూభాగం, వన్నీ అని పిలుస్తారు, దీనిని జాఫ్నా ద్వీపకల్పంతో కలుపుతుంది.

మూడవ తమిళ కవి, ఆదిలచ్చిమి శివకుమార్ రచయిత మాత్రమే కాదు, టైగర్స్ రేడియో ప్రోగ్రామ్ అయిన వాయిస్ ఆఫ్ టైగర్స్ (పులిగాలిన్ కురల్) కు నిర్మాతగా కూడా పనిచేశారు. ఆమె కవిత్వం విముక్తి వుద్యమంలో స్పష్టంగా పాతుకుపోయింది, ఫైటర్-ప్రక్కనే వుంది, వుద్యమంలో తన స్నేహితులను ముందు వరుసలో రాసేటప్పుడు కూడా రచయిత తన స్వంత గుర్తింపును గుర్తించారు.

“నా స్నేహితులు
చాలా మంది యిప్పుడు యుద్ధభూమిలో వున్నారని అంతా యిప్పుడు వొక కల .
వాటిలో కొన్ని, స్మశానాలలో.
నేను వొంటరిగా, చేతిలో పెన్నుతో, వొక కవిగా.”

యీ ప్రత్యేకమైన తమిళ పద్యాలను యెంచుకోవడానికి హేతుబద్ధత చాలా కవితాత్మకమైన, అత్యంత సౌందర్య రీతిని తెలియజేయడం కాదు. యీ యెంపిక చేసిన కవితలన్నీ ఫెమినిస్ట్ ధోరణిలో వున్నాయి. అలాగే వారి స్పష్టమైన రాజకీయాలను ప్రతిభింభించాయి. అలాగే వారి కవితలలో తమిళ యీలం ప్రజల కోసం స్వీయ-నిర్ణయాధికారానికి మద్దతు యిచ్చే ,తమిళ యీలం దేశాన్ని నిర్మించడానికి పోరాటం చేసి విముక్తి స్వప్నాన్ని యెత్తిపెట్టడం స్పష్టమైన లక్షణం. తమిళ వునిక, భాష ,సాంస్కృతిక వినియోగం కాపాడే ప్రయత్నం కనిపించింది. కానీ స్త్రీవాద, సమానత్వ, సామ్రాజ్యవాద వ్యతిరేక జీవితం విధానాన్ని రూపొందించడంలో పూర్తిగా కనిపించదు.

కెప్టెన్ వానతి పనిలో, జాతీయ విముక్తి ప్రాజెక్ట్ మహిళల విముక్తితో ముడిపడి వుండటం నిర్దిష్టమైన స్త్రీవాద యెజెండా వుంది.

“మహిళల దోపిడీ కోసం
మేము సమాధిని నిర్మించడానికి
సమాజం వెనుక వున్నది
ఆలోచనల కోసం మేము సమాధులను తవ్వుతాము.”

ఆమె కవిత్వంలో, సాయుధ పోరాట యోధురాలు వుండటం అణచివేత నుండి తప్పించుకోవడం కాదు, పురుషాధిక్యతని అంతం చేయడం కూడా.

మహిళలలో మూర్తీభవించిన మిలిటెన్సీ వ్యాఖ్యానం సమావేశం నుండి తీవ్రమైన నిషేధాన్ని పొందడం. ముందుగా, యిది యుద్ధ కవితా శరీరంలోకి సూటిగా జోక్యం చేసుకోవడం. తమిళ కవిత సంప్రదాయంతో సహా వారి అనుభవాన్ని కేంద్రీకరిస్తుంది. రెండవది, యిది యుద్ధభూమిపై మన అవగాహనను మార్చివేస్తుంది -యిది మగ సంరక్షక అనే మూసను పగలగొట్టడం, యిది శౌర్యం లాంటి పురుష భుజకీర్తులను, పితృస్వామ్య గుడ్డి నమ్మకాన్ని కూడా కూల్చివేస్తుంది.

*

యుద్ధ కవిత్వం సహజంగా యెలిజీ రూపాల్లోనే వుంటుంది అని తొలినుంచీ అన్ని ప్రపంచ భాషల్లోనూ వెంటాడే విమర్శ. మరణానికి సంబంధించి వొక నిర్దిష్ట ఆరాటం, ముందస్తు ధోరణినిని చూపిస్తుంది అని విమర్శకులు ఆరోపిస్తారు. మరణించిన సహచరులకు ప్రశంసలు, కవికి రాబోయే మరణాన్ని ముందే చెప్పే, జరుపుకునే లేదా గుర్తించే కవితలలో విత్తనాలను నాటడం అద్భుతమైన రూపకం చేస్తున్నప్పుడు, యీ పోరాట యోధుల కవితలలో స్మశానాలు, స్మారక చిహ్నాలు, ఖననాల పునరావృత చిత్రాలు కచ్చితంగా వుంటాయి. వుండి తీరతాయి. లిల్ మిలాగ్రో రామిరెజ్ రచనలో యిది ప్రతిధ్వనిస్తుంది. ఆమె చనిపోయినప్పుడు, ఆమె వదిలిపెట్టిన ఖాళీలను పోరాటం నింపాలి అనే ఆకాంక్ష వుంటుంది. యిది పోరాటం కొనసాగింపుని, పురోగతిని ధృవీకరిస్తుంది. యీ కొనసాగింపు అనేది పోరాటానికి అంతర్గత ప్రక్రియగా మాత్రమేకాక సాహిత్యం రచనలో కూడా వొక ప్రాజెక్ట్ లా వుంటుంది.

దీని నుండి ముందుకు వెళితే, స్త్రీ-పోరాట కవితలు సంస్కృతులు, భాషలు, పోరాటాలలో స్త్రీత్వం ప్రతిధ్వనించడం అనివార్యం. నిభా షా కవిత “కైలీ” కస్తూరి “టీ బాస్కెట్స్” కవితలు విభిన్నమైన సమాంతరంగా ఉంటాయి. రెండోది దక్షిణాదిలోని టీ తోటల కార్మికుల దోపిడీని ఆకర్షిస్తుంది. నిభా షా కవిత కైలీ అనే వొక యువతి, నిరుపేద అనాథ బాలిక సజీవ వాస్తవికతను, పోరాటాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది, వారిద్దరూ సమాధానంగా వొక విప్లవాత్మక పరిష్కారాన్ని ప్రతిపాదించారు.

కస్తూరి వొక ప్రశ్నను సంధిస్తుంది:

“వొక రోజు యెప్పటికైనా వస్తుంది,
యెక్కడ, అగ్ని దేవుళ్లుగా
వారు తమ బాధలను తగలబెడతారు?”

యిది షా డిక్లరేషన్ తక్షణ తక్షణ ప్రతిరూపాన్ని కనుగొనే ప్రశ్న:

“కైలీ గర్భం నుంచీ విప్లవం మొలకెత్తింది.
యింక్విలాబ్ ,
యింక్విలాబ్ జిందాబాద్ .”

*

యుద్ధరంగంలో ముఖ్యంగా రాజ్యానికి వ్యతిరేకంగా యుద్ధం చేస్తున్న వారి కవిత్వం చదవడం మహిళా మిలిటెంట్ల బాహ్య అవగాహనను మారుస్తుందా? యీ మహిళా పోరాట యోధులు కవితలను రాజకీయంగా స్పూర్తి నిచ్చాయి. కస్తూరి సామ్రాజ్యవాద అగ్రరాజ్యాలను కించపరచడానికి కవిత్వం రూపాన్ని, ఆకృతిని వుపయోగిస్తూ యిలా రాశారు. “చాలా తరచుగా, మీ జోక్యం, కాలిపోయిన భూమిని మాత్రమే వదిలివేసింది.” అని తెలియ చేసారు.

వారు వూహించిన స్వేచ్ఛ వొక నిర్దిష్ట ప్రదేశానికి మాత్రమే పరిమితం కాదు, లేదా వొక శత్రువుకు సంబంధించినది కాదు. వాటిలో విస్వజనీనత మాత్రమే వుంటుంది.

లిల్ మిలాగ్రో రామిరేజ్ “మీ పోరాటం పేరు చరిత్ర. ” అని రాశారు. యీ కవులను చదవడం అంటే వారి సరైన చారిత్రక స్థలాన్ని తిరిగి పొందడం. వాటిని కలిపి చదవడం అంటే ప్రతిఘటనను అనుభూతి చెందడం. వుగ్రవాదం శిక్షాత్మక, వొంటరి బ్యానర్ కింద గెరిల్లా వుద్యమాలన్నింటినీ సామ్రాజ్యవాదం బ్లాక్‌లిస్ట్ చేయడానికి చేసిన ప్రయత్నంలో యీ కవులను చదవడం అంటే మనం “ప్రగతిశీల” రచయితలుగా పనిచేసే వ్యవస్థలలో అదే స్వరాలు పోరాటాలను నిర్మూలించడానికి అనుమతించిన అదే పెట్టుబడిదారీ సామ్రాజ్యవాద వ్యవస్థలతో భాగస్వాములం అవుతున్నామని కూడా గుర్తు చేస్తుంది. రచయిత కచ్చితంగా రాజకీయ కార్యకర్త.

పోరాటంలో మునిగిపోవడం, లోపల-వెలుపల రచయితగా వొంటరితనం అనే భావం మహిళా-పోరాట కవుల రచన అంతటా కనిపిస్తుంది. కవిత్వం యెందుకు? తుపాకీ బారెల్ నుండి ప్రవహించే శక్తికి లొంగకుండా – యీ కవుల పనిని వారు వారి రచనను యెలా చూశారనే దానిపై వెలుగునిచ్చే దృష్టి అవసరం.

వారి గెరిల్లా కార్యకలాపాలు, వలసవాదం, వృత్తి, సామ్రాజ్యవాద ప్రపంచ క్రమంపై విమర్శగా తమ పనిని చేరుకోవడాన్ని గమనించాలని వారు పాఠకులను కోరుతున్నారు. కవిత్వంతో యీ మహిళా పోరాట యోధులు యేమి చేస్తున్నారో పాలుపంచుకోవటం. యే యుద్ధరంగంలో అయినా పురుషుడు వొక్క సమస్య నే యెదుర్కొంటాడు. మరణమా, విజయమా. మహిళ మాత్రం రెండు సమస్యల్ని యెదుర్కొంటుంది. యుద్ధం, పురుషాధిక్యత.

మహిళా యోధుల కవితలు

1.

సిద్ధంగా వుండండి
కెప్టెన్ వానాతి

పితృస్వామ్యపు తుఫాను కారణంగా
మీ వంటగదిలో శరణార్థిగా మారిన మీరు,
నిప్పుతో నిశ్శబ్ద యుద్ధం చేస్తున్నారు!
సిద్ధంగా వుండండి, రండి!

మీ ఆత్మవిశ్వాసం
మీ ధైర్యం కూడా పెరగనివ్వండి.
ఆకాశంలో మీ ఆలోచనలు
గాలి పండ్ల మీద
మీ కోరికలపై చర్య తీసుకోవడానికి
మీకు స్వేచ్ఛ వుందా ?

యిప్పుడు లేనివారికి కుటుంబ జీవితం లేదు . యిరవయ్యవ శతాబ్దంలో
యిదే కొనసాగుతోంది

నిశ్శబ్దంగా వున్నవారి కలల వలె,
మీ భావోద్వేగాలు యిప్పుడు నిశ్శబ్దంగా నడుస్తాయి.
మీరు ఆడించబడుతున్నందున
మీరు వంటగదిలో గొంతు చించుకుంటారు.
సిద్ధంగా వుండండి, దూరంగా రండి.
మనం యిప్పుడు తీసుకువెళ్తున్న తుపాకుల నీడలో
వొక కొత్త శకాన్ని సృష్టిద్దాం.

మనం
యెంతో లోతుగా కోరుకునే జాతీయ స్వేచ్ఛ వచ్చినప్పుడు ,
మహిళల దోపిడీకి సమాధిని నిర్మిస్తాం
సమాజం వెనుక వున్న ఆలోచనల కోసం
మేము సమాధులను
తవ్వుతాము.

రేపటి విప్లవం కోసం,
మీరు యీ రోజు తప్పక రావాలి.

చూడండి! అక్కడ, రక్తపు వరదలో,
మీ సోదరి తన తుపాకీని మీ నుండి అందుకుంటుంది.
ఆమె ఆయుధాన్ని తీసుకోండి.
ఆమె అడుగుజాడల్లో నడవండి.

2.

ఆమె
కెప్టెన్ వానాతి

కుంకుమలోని యెర్రటి చుక్క కాదు,
రక్తం ఆమె నుదిటిని అలంకరిస్తుంది.
ఆమె దృష్టిలో యవ్వనంలోని
మాధుర్యాన్ని మీరు చూడవచ్చు ,
అయితే చనిపోయినవారి సమాధులలో
మాత్రమే

ఆమె పెదవులు
పనికిరాని మాటలు మాట్లాడవు,
అమరవీరుల ప్రమాణాలని మాత్రమే వల్లిస్తాయి.
ఆమె మెడలో,
ఆమె వివాహ గుర్తు అయిన తాళిని ధరించలేదు ,
కానీ సైనైడ్ క్యాప్సూల్ ని ధరించింది .

ఆమె పురుషులను
కాకుండా ఆమె ఆయుధాలను స్వీకరిస్తుంది .
ఆమె కాళ్లు
ఆమె బంధువుల కోసం వెతకడం లేదు ,
కానీ
తమిళ యీలం విముక్తి కోసం.
ఆమె తుపాకీ నుండి తూటాలు
శత్రువును నాశనం చేయడానికి వెదుకుతున్నాయి.
అది సంకెళ్లను విచ్ఛిన్నం చేస్తుంది.
తరువాత, మా ప్రజలు
మా జాతీయ గీతాన్ని పాడతారు.

3.

రాయని కవిత
కెప్టెన్ వానాతి

రాయడానికి! రాయండి
నేను రాయకుండా
వదిలేసే నా కవితని.

నేను
అనేక, ఆలోచనల మధ్య రాయలేకపోతున్నాను . . .
నా తుపాకీ సరిహద్దు వద్ద నిలబడి ఉంది కాబట్టి
నేను దాన్ని వదిలి దూరంగా రాలేను,
రాయండి ,
నా అలిఖిత కవితని రాయండి.

భయంకరమైన తుపాకీ గుళ్ళకు
నా శరీరం నాశనమై ఉండవచ్చు
కానీ నా భావోద్వేగాలు నాశనం కావు.
అవి మిమ్మల్ని ఆలోచించేలా ప్రేరేపించినప్పుడు
అప్పుడు,
నా అలిఖిత కవిత రాయండి, రాయండి.

విముక్తి పొందిన మా భూమిలో
మా స్మారక చిహ్నాలు నిర్మించబడినప్పుడు
అవి మీ కన్నీళ్ల కోసం కాదు,
మీ దండాల కోసం కాదు.
అవి వుండేవి
మీరు మా భూమిలో కొత్త జీవితాన్ని
పీల్చుకోవాలని నిశ్చయించుకోవడానికి

కాబట్టి, దయచేసి రాయండి ,
నా అలిఖిత కవిత రాయండి.

నా అర్థవంతమైన మరణం తరువాత,
మీరు గుర్తించబడిన
తమిళ యీలం దేశం చుట్టూ పర్యటించడానికి వస్తారు .
అప్పుడు, నా అలిఖిత కవిత
మీ ముందు నిలుస్తుంది.

నా అలిఖిత కవితను
చూడండి, నన్ను తెలిసినవారు,
నన్ను అర్థం చేసుకున్నవారు,
నన్ను చూసినవారు
నన్ను ప్రేమించే వారు అందరూ చూస్తారు

అక్కడ, నేను మాత్రమే కాదు
అమరవీరులందరూ
మిమ్మల్ని చూస్తారు
సంతోషంగా నవ్వుతారు.

4.

టీ బుట్టలు
కెప్టెన్ కస్తూరి

టీ ఆకుల బుట్టలను
దోపిడీ సమతుల్యతపై వేలాడదీసిన తరువాత ,
యీ టీ మొక్కలు
వొక కప్పు టీ కోసం ఆరాటపడతాయి.

ఆ వొక రోజు యెప్పుడు వస్తుంది?
యెక్కడ, అగ్ని దేవుళ్లుగా
వారు తమ బాధలను తగలబెడతారు?

5.

అగ్రరాజ్యాలు
కెప్టెన్ కస్తూరి

సూపర్ పవర్స్ తో
ముందుకు చొచ్చుకురావడం
మీరు యితరుల చిత్రహింసల గాయాల్ని
మీ అధికారం యెప్పుడు పరిశీలించబడుతుందో,
అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు
మీద్వారా నిరాశ్రయులకు అనుమతించినట్లు స్పష్టమవుతుంది .
మీరు చంద్రునిపై చరిత్ర సృష్టించడానికి
మీరు భూములను తీసివేసి దోపిడీ చేస్తారు.

మీ రాక
పేదరికం కరువును మాత్రమే పెంచుతుంది .

మీ రెడ్ క్రాస్
గాయపడినవారిని గుర్తించదు.
వారి జాబితాలో మాత్రమే ఉంటారు.
మీ దేశ పరిశోధకులు స్టాక్ అధికారులతో పాటు
మరణాల గణాంకాలను పట్టికలో చేర్చారు.
మీతో మధ్యవర్తిత్వ వొప్పందాలు
చేసుకున్న శాంతిని ప్రేమించే దేశాలు
మా భూమిలోకి ప్రవేశించాయి
యిబ్బందులను మాత్రమే పుట్టించాయి.
మీ విమానాశ్రయాలు విస్తరిస్తున్నందున
మా చిన్న గుడిసెలు తగలబడుతున్నాయా?

మీరు చాకచక్యంగా శాంతియుత దేశాలలోకి ప్రవేశిస్తూ,
వారి వర్ధిల్లుతున్న మూలాలను కత్తిరించి
కొమ్మలపై నీరు పోయండి.
అవి అసలు చనిపోయినట్లు కనిపించవు.
చాలా తరచుగా, మీ జోక్యాలు
కాలిపోయిన భూమిని మాత్రమే మిగిల్చాయి.
మీరు వ్యాప్తి చేసే యెయిడ్స్ కూడా సహజమైనది కాదు.
గాలి, వర్షం కూడా యిప్పుడు మిమ్మల్ని అనుమానిస్తోంది.

మీరు సృష్టించే కృత్రిమ తుఫానులకి మీరు యజమానులు.
మీరు ప్రపంచాన్ని నాశనం చేయబోతున్న అంతర్జాతీయ తీవ్రవాదులు!

6.

జ్ఞాపకాల నీడలు
ఆదిలచ్చిమి

ఆ చింత చెట్టు కింద,
నిలబడి తాత ఐస్ క్రీం అమ్మేవాడు.
ఆ ముందున్న విశాలమైన క్రీడా మైదానంలో
మేము దుమ్ములో మునిగి ఆడేవాళ్ళము.
మైదానానికి వాయువ్య దిశలో
మీరు పరమశివుడి త్రిశూలాన్ని చూస్తారు,
మేము భక్తితో మా చెప్పులను తీసివేసేవాళ్ళము .
మేము మా స్కూల్ బ్యాగ్ లను
చింత చెట్టుకు వేలాడదీసేవాళ్లము
మేము మా ఆట స్థలంలో మేతకు వస్తున్న ఆవులపై రాళ్లు విసిరేవాళ్ళము.
వీటన్నింటినీ నిశ్శబ్దంగా చూస్తూ
పాఠశాల భవనం
మా గ్రామ నిధులపై
వొక అంతస్థు, అస్తవ్యస్తమైన నిర్మాణాన్ని నిర్మించింది.

అక్కడ
భారత సైన్యం విడిది చేసింది
వారు
కుర్చీలు బల్లలు,
కిటికీలు పగలగొట్టి చపాతీలు చేశారు.
పాఠశాలను చుట్టుముట్టిన
కొబ్బరి చెట్లను వారు నరికివేశారు.

నా స్నేహితులు
యిప్పుడు యుద్ధభూమిలో వున్నారు
అంతా యిప్పుడు కలగానే వుంది
వారిలో కొందరు యిప్పుడు స్మశానాలలో.
నేను వొంటరిగా, చేతిలో పెన్నుతో, వొక కవిని.

7.

కన్నీళ్లను తుడిచివేయడం
అదిలచ్చిమి

అమ్మా, కృశాంతి!
నీకు యేమి జరిగిందో
నేను ఆలోచించినప్పుడల్లా
నా కడుపు మంటతో నిండిపోతుంది.

రాష్ట్ర రేడియో, రాష్ట్ర వార్తాపత్రికలు అబద్ధం:
‘తమిళ జీవితాలు అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి’

వాలికామంలో,
మీ డబ్బుంతా లాక్కున్నారు,
మీరు జీవించే హక్కును నిరాకరించారు.

మీకు గుర్తుందా, అమ్మా?
కొద్దిసేపటి క్రితం,
అనుకోకుండా బావిలో పడిన వుపాధ్యాయుడిని రక్షించినట్లు సైన్యం పేరుపొందింది.

అదే సైన్యం విధ్వంసం చేసింది

వూరంపిరియాలో రంజని
కొండవిల్ లో రజినీ
నీవు కైఠాదిలో వున్నారు.
నిన్ను చంపాను, ఖననం చేసాను.
నీవు, అత్యాచారానికి గురైన పాఠశాల విద్యార్థిని.
నిన్ను విందు చేసిన తరువాత, మృగాలు నవ్వాయి,
నువ్వు అరవలేదు.
నువ్వు మృత్యువుతో పోరాడుతున్నావు-
నువ్వు యేమనుకుంటున్నావు, అమ్మా?
నీ కళ్ళు
ఆకాశం మీద నిలబడి యింకా పెరుగుతూనే వున్నాయి?

నీ చావు
సైన్యానికి వ్యతిరేకంగా జరిగిన కుట్ర అని వారు చెప్పారు .
అది నిజం కాదు.
నీకు తెలుసు, ప్రపంచానికి కూడా తెలుసు.
సమాధి లోపల నిజం యెప్పుడూ నిద్రపోదు.

తాజా పువ్వువి నువ్వు చిన్న ముక్కలుగా చితికిపోయావు.
మేము మా కన్నీళ్లను తుడుచుకుంటాము
మా సంకల్పాన్ని బలోపేతం చేస్తాము .
వారిని గుర్తించి తీరతాం
మేము బానిసలం కాదు
మేము పోరాటకారులం!

8.

సగం మనిషి
లిల్ మిలాగ్రో రామెరెజ్

నిరాశతో వొక వ్యక్తి రేపటి
పొలాన్ని సిద్ధం చేస్తాడు.

జెండాలని, పావురాలని
అతి చిన్న యింటినుండి,
కష్టతరమైన హృదయం నుండి యెగరనివ్వండి.

యోధుడు విత్తనాలు పంపిణీ చేస్తాడు.
విత్తడానికి యిక్కడ చాలా సమయం వుంది.

*

మేము తప్పనిసరిగా బలవంతంగా విత్తుతాము ,
నిత్యం సారవంతమైన భూమిని దున్నుతాము,
విశాలమైన సాలులో విత్తనాలను వెదజల్లుతాము
శ్రద్ధగా విత్తుతాము.

మేము
చిరునవ్వుతో వెలిగే వరకు పోరాడుతాము ,
శాంతిని కనుగొనే ఆశ
మన విధి వరకు,
మనం నిలబడే వరకు పోరాడుతాము ,
తరువాత, మనం నిర్మిస్తాం,
కనుక మనం జీవించగలము,
భూమిని మన సంతానానికి అప్పగించగలము .

రేగడిమట్టి
చాలా దిగువన అద్బుతంగా వుంటుంది
మేము నిర్మిస్తాము.

9.

సమయం
లిల్ మిలాగ్రో రామెరెజ్

నీడలను ప్రేమించండి,
అవి నిన్ను చావు నుండి కాపాడతాయి.
నిన్ను దాచే రాత్రిని ప్రేమిస్తారు, చీకటిని ప్రేమిస్తారు,
కానీ మర్చిపోవద్దు,
మిత్రమా, నక్షత్రాలను నిధిగా చూసుకోని వారు
లేచినప్పుడు కాంతిని చూడలేరు.

*

యిది విధి యొక్క రాత్రి.
నేను మెలకుగా వున్నాను,
ఆందోళనను నిమగ్నం చేస్తున్నాను,
నిరాశ నీడల్లో భారంగా వున్నాను .
నేను అయితే
యెంతకీ తట్టని
వొకే వొక పదాన్ని.

*

నేను
మిరుమిట్లు గొలిపే రోజుల అద్దం
వెలుతురులో నా దారిని కోల్పోతాను .
నేను వుపేక్ష కోరుకుంటాను
కానీ ప్రతి నీడ నాకు వొక వుచ్చు.
నేను వొక సరస్సు దాహంతో చనిపోతున్నట్లు విన్నాను
రెక్కలు లేని పక్షుల కథలను గుర్తుచేసుకున్నాను.
నా వెనుక
పసుపు గంటల దుమ్ము వుంది.

*

నేను నగరం నుండి వచ్చాను,
అక్కడ మాకుచాలా స్పష్టమైన
సాయంత్రం వుంటుంది
సమయం మాత్రమే.
రాబందుల రెక్కల రంగును గుర్తించడాన్ని
నేను యెందుకు యిష్టపడను
లేదా మనుషులను నవ్వనివ్వని
వారితో కాంతిని పంచుకోవాలనుకోవడం
నాకు యెందుకు యిష్టం లేదో యిప్పుడు నాకు తెలుసు .

10.

మా చనిపోయిన వారందరిలో మీరున్నారు
లిల్ మిలాగ్రో రామెరెజ్

చనిపోయిన వారందరిలో మీరు
ముందు వరుసలో వున్నారు.
యెప్పటికీ ముందున్న
వారు యిప్పుడు మిమ్మల్ని కాల్చలేరు,
మరణం మీ విజయం.

మీ హావభావాలు, యెప్పటికీ అసహనం,
మీ యవ్వనం, మీ స్వరం,
మాతో వుండండి,
పునరలుపు బూరుగ పండు మీ పోరాటం పేరు
అది చరిత్రకు చెందినది,
శాశ్వతత్వం మిమ్మల్ని
సైనికుడిగా స్వీకరించింది .

పువ్వులు, వూరేగింపు, వేడుకలు లేకుండా ,
మీ పేరు లేని శరీరం భూమి ద్వారా
నిశ్శబ్దంగా కప్పబడి ,
మనస్సాక్షి వున్న మనుషులు చనిపోవాలి
కాబట్టి మీరు చనిపోయారు .
కానీ యిక్కడ కన్నీళ్లు లేవు,
యిక్కడ మన చనిపోయిన వారు వదిలేసిన ఖాళీల్ని పోరాటంతో నింపాలి.

11.

కైలీ
నిభా షా

చల్లని రోజులలో సూర్యుడు లేని కైలీ
వేడి రోజులలో వొక చెట్టు కింద కూర్చులేని కైలీ
యెవరువిన్నా, యెప్పుడూ యెవరు తీపి పదాలు యే నోటి నుండి జారిపడినా కైలీ
యెవరైనా అనారోగ్యంతో పడిపోతే,
కైలీ ఆమె సొంత తల్లి అవుతుంది
ఆమెకు అన్నం ముద్ద అవుతుంది
ఆమెకు సొంత తల్లి అవుతుంది
వాకే కైలీ
తనను తాను ప్రేమిస్తుంది
అందరినీ కైలీ ప్రేమించే కైలీకీ హృదయం వుంది.

తన తండ్రి ముఖాన్ని చూడని
తల్లి ముఖాన్ని చూడని కైలీ
తన తల్లిని యెక్కడో అమ్మేసారు
యెవరో ఆమె తండ్రిని యెక్కడికో తీసుకెళ్లారు
కమ్మీ అమ్మమ్మ,
చిన్న గుడిసెలో పెరిగిన కాలు.

ఆమె అమ్మమ్మ చనిపోయినప్పుడు
ఆమె వొంటరిగా వుంద
కొన్నిసార్లు కైలీ మేకలను మేపడానికి
కొన్నిసార్లు గొర్రెలను మేపడానికి వెళ్ళింది.
ఆమె
గొర్రెల కాపరి కొంచెం పెద్దవాడయ్యాక
ఆమె గొర్రెల కాపరి పని పోయింది
అడవి నుండి కట్టెలు సేకరించడం మొదలుపెట్టింది
పునరలుపు కలపను అమ్మడంతో యెవరూ జీవించలేరు
పెద్ద రాళ్లని చిన్న రాళ్లుగా పగలకొట్టి
నిర్మాణ స్థలాల వద్ద జల్లెడ పట్టేది.
ఆమె శ్రమించేది
ఆమె యే పని అయినా చేయగలదు,
అన్నింటికంటే, ఆమె కైలీ.
మేపడానికి, కలపని సేకరించడానికి,
రాళ్లు పగలగొట్టడానికి, యేదైనా చేయగల కార్మికురాలు కైలీ
కైలీ చిన్న గుడిసె ఆమెని వదిలిపెట్టదు యెన్నటికీ
కైలీ చింపిరి దుస్తులు ఆమెను వదలవు
కైలీ ఆకలి ఆమెను వదలదు
ఆమెకు జ్వరం వచ్చినప్పుడు,
ఆమెకు పారాసెటమాల్ దొరకదు,
కైలీ ఆమె కేవలం వేడి .
ఆకాశనకెక్కి మాత్రమే తాగుతుంది, కైలీ
యిది కైలీ జీవితం.

కానీ కైలీ ప్రారంభమైంది
ఆమె అమ్మమ్మ జీవితం నుంచీ
మూడు తరాలకు విస్తరించింది.
యిప్పుడూ బిట్టా నాలుగు
యెందుకు తన డబ్బుందా?
యెప్పుడూ మూడు పరిధుల దాటి బిట్టా నాలుగు అయ్యాడో
కైలీ గుండెల్లో బిట్టా కొలవబడ్డాడో అప్పుడే
రుతుక్రమాలు నిలిచిపోయాయి
కైలీగర్భవతి అయింది
కైలీ గర్భం నుండి విప్లవం పుడుతుంది.
యింక్విలాబ్ ,
యింక్విలాబ్ జిందాబాద్.

(2005, వెస్ట్రన్ కమాండ్, నేపాల్)

12.

పక్షి
నిభా షా

ప్రజల చెట్టు పడటాన్ని మాత్రమే చూశారు.
చిన్న పక్షి గూడు పడటం యెవరు చూశారు?
అమాయక ప్రాణి!
అది వొక సమయంలో వొక కొమ్మమీద నిర్మించిన యిల్లు
దాని పిల్లలలో కన్నీళ్లను యెవరు చూశారు?
అవి దాని కన్నీళ్లను చూసినప్పుడల్లా,
దాని బాధను యెవరు అర్థం చేసుకున్నారు?

పక్షి వదల్లేదు,
ఆశను ఆపలేదు
బదులుగా యెగురుతూ ఆగలేదు ,
అది వొక కొత్తదాన్ని సృష్టించడానికి
తన పాత యింటిని వదిలి ,
వొక కొమ్మను, మరొక కొమ్మను సేకరించింది .
అది యెర్రచందనం కొమ్మల్లో తన గూడును నిర్మిస్తోంది
అదితన గుడ్లకు కాపలాగా వుంది

పక్షికి యెలా వోడిపోవాలో తెలియదు

అది విమానాల కొత్త ఆకాశంలోకి
విస్తరించింది
అది విమానాలను కొత్త ఆకాశంలోకి విస్తరించింది

(డిసెంబర్ 30, 2005, పశ్చిమ కమాండ్, నేపాల్)

13.

పంజరం
నిభా షా

మేము
కళ్ళు తెరవాలనుకుంటున్నాము:
కళ్ళు తెరుచుకుంటాయి
మేము స్వేచ్ఛగా జీవించాలనుకుంటున్నాము:
మనల్ని యెవరు పంజరంలో పెడుతున్నారు?

మేము
కాంతి చీకటి ముఖాలను చూస్తాము –
కాంతి చీకటిని చీల్చుతుంది.

మీ గోడలు మమ్మల్ని పంజరం
లోపల బంధించలేక పోయాయి,
జైలు లోపల కూడా,
మేము ఆలోచనల యీకలను మోస్తూ
యెగురుతూనే వున్నాము,
జైలు లోపల కూడా, మేము విశ్వాసపు
వెలుగుతో మండుతూనే వున్నాము
యిప్పుడు చెప్పండి, మీరు మమ్మల్ని యెక్కడ బోనులో వుంచుతారు ?

మీ చేతిసంకెళ్లు గోర్లు బోనులో యేకంచేయలేని
మీ దెబ్బలు మాకు కుదించడం లేదు
మేము మీ ముక్కలు లోకి చించి
లొంగిపోయేందుకు రూపాల్లో
మేము మీ సంగం సంతకాలం
మరణానికి ప్రామాణిక విధానాలు
యిప్పుడు చెప్పడానికి
మీరు, పంజారం కలిసి యెక్కడికెళ్ళారు?

(2002, సెంట్రల్ జైలు, ఖాట్మండు, నేపాల్)

అదిలచ్చిమి

అదిలచ్చిమి చిన్న కథలని, కవితలని, రేడియో నాటకాలని రాశారు. ఆమె సేకరించిన కవితలు ‘యెన్ కవితైగల్ ‘పేరుతో 2000లో ప్రచురించారు.

కెప్టెన్ కస్తూరి

కెప్టెన్ కస్తూరి కవయిత్రి, కథా రచయిత, నాటక రచయిత. యెలిఫెంట్ పాస్ యుద్ధంలో ఆమె లిబరేషన్ టైగర్స్ ఆఫ్ తమిళ్ ఈలం (LTTE) సరఫరా విభాగానికి నాయకత్వం వహించారు. ఆమె 11 జూలై 1991న వీరమరణం పొందింది. ఆమె సేకరించిన కవిత్వం కస్తూరి కవితగా సంకలనంగా ప్రచురించబడింది.

లిల్ మిలాగ్రో రామిరెజ్

లిల్ మిలాగ్రో రామిరెజ్–కవి , రెసిస్టెన్సియా నేషనల్ వ్యవస్థాపక సభ్యురాలు – శాన్ సాల్వడార్‌లో యేప్రిల్ 1946లో జన్మించారు. ఆసక్తిగల పాఠకురాలు, రచయిత్రి, ఆమె పందొమ్మిది సంవత్సరాల వయస్సులో యెల్ సాల్వడార్ లో “యువ మహిళా కవయిత్రి”గా గుర్తింపు పొందారు. ఆమె యెల్ సాల్వడార్ విశ్వవిద్యాలయంలో న్యాయ పట్టా పూర్తి చేసారు. అయితే ఆమె దేశంలోని న్యాయవ్యవస్థ కపటత్వానికి భయపడి, అభ్యాసం చేయకూడదని నిర్ణయించుకొని, 1970లో కొత్త విప్లవాత్మక సమూహంలో చేరింది.

అంతర్యుద్ధం అధికారికంగా 1980 వరకు ప్రారంభంకానప్పటికీ, హింస పెరిగిపోయింది. సైనిక నియంతల శ్రేణిని తరిమికొట్టడానికి, సామాజిక సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టడానికి ముందు చేసిన ప్రయత్నాలు అవినీతి,యెన్నికల మోసాన్ని మాత్రమే ప్రోత్సహించాయి. యెల్ సాల్వడార్ చరిత్ర అంతటా నిరసన, రాజకీయ అణచివేతతో యెదుర్కొంది. 1971 నాటికి, రామిరెజ్ పూర్తిగా అజ్ఞాతంలో జీవిస్తున్నారు

అయితే రామిరేజ్ రాయడం కొనసాగించాలనే ఆలోచనతోనే పోరాడారు.

“విప్లవ పోరాట యోధుడిని రచయిత, కవిగా సమతుల్యం చేయడం అసాధ్యం అని చాలామంది భావిస్తారు. నేను కూడా ఆ దశను దాటాను, నేను రాస్తున్నప్పుడు చాలా అపరాధ భావన కలిగింది. అలాంటి సమయాల్లో, అవును, మీరు పెన్ను వదులుకుని, స్వేచ్ఛ కోసం తుపాకీని పట్టుకోవాలని నేను భావిస్తున్నాను. కానీ మీరు సరైన మార్గంలో వున్న తర్వాత, మీ పాత్రపై ఖచ్చితంగా నిశ్చయించుకుని, మీ కర్తవ్యంగా మీరు విశ్వసించిన దాన్ని నెరవేర్చిన తర్వాత, మీ ఖాళీ సమయాన్ని కవిత్వం రాయడం సాధ్యమవుతుంది చెల్లుబాటు అవుతుంది.”

యీ యెంపికలోని కవితలు దాదాపు 1972లో రాసినవి. రామిరేజ్ వొక సంకలనాన్ని రూపొందించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు. దాదాపు నలభై కవితలను పూర్తి చేశారు. ఆ నలభై మందిలో, సగం కంటే తక్కువ మంది జీవించి వున్నారు, ఆమె ‘కొంత గందరగోళంలో’ కాపీ చేసి తన తల్లికి పంపగలిగింది. 2002లో క్యూడెర్నోస్ యూనివర్సిటీ, యూనివర్సిడాడ్ డి యెల్ సాల్వడార్ యీ కవితలు ఆమె మరణానంతరం ప్రచురించబడ్డాయి.

రామిరేజ్ 1976లో బంధించబడ్డాడు. ఆమె అక్టోబరు 1979లో సాల్వడోరన్ నేషనల్ గార్డ్ చేతిలో చనిపోయే ముందు, ఆమె మూడేళ్ళు క్రూరమైన పరిస్థితుల్లో రహస్య జైలులో గడిపారు. ఆమెతో పాటు బంధించబడిన , ప్రాణాలతో బయటపడిన వారి ప్రకారం, ఆమె వొక వ్యక్తిగా కొనసాగింది. కఠినమైన పరిస్థితులలో కూడా ప్రేరణనిస్తూ, యితర ఖైదీలతో కమ్యూనికేట్ చేస్తూ ధైర్యం, ఆశను అందించే శక్తిగా ఆ పద్యాలను పఠించవచ్చు.

నిభా షా

నిభా షా 1971లో నేపాల్‌లోని ఖాట్మండులో వొక కులీనమైన రాణా-షా కుటుంబంలో జన్మించారు. ఆమె తన చిన్ననాటిలో యెక్కువ భాగం దేశంలోని నైరుతి భాగంలో గడిపింది, మొదట కైలాలీలో, తరువాత అచ్చంలో ఆమె వున్నత పాఠశాల పూర్తి చేసింది.

దళితులకు, రుతుక్రమంలో వున్న స్త్రీలకు వ్యతిరేకంగా ప్రతిరోజూ జరుగుతున్న అన్యాయాలు వొక యువతిగా ఆమె మొదటి తిరుగుబాటుగా గొంతుయెత్తారు. నిభా భారతదేశంలోని ఢిల్లీలో తన కళాశాల రోజుల్లోనే మార్క్సిస్ట్‌ గా గుర్తింపు పొందారు. ఆ సమయంలో, ఆమె మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్ విద్యార్థి సంఘంలో చురుకైన సభ్యునిగా వున్న బంధువు వద్ద వున్నారు. ఆమె అపార్ట్‌ మెంట్ వామపక్ష సాహిత్యంతో నిండిపోయింది. మాగ్జిమ్ గోర్కీ అమ్మ నిభా చేతిలోకి వచ్చాక యిక ఆమె వెనక్కి తగ్గలేదు. ఆమె 1996లో నేపాల్‌కు తిరిగి వచ్చినప్పుడు, దశాబ్దం పాటు పీపుల్స్ వార్ పార్టీగా పిలవబడే మావోయిస్టులలో నిభా చేరారు, మొదట వారు ఆమెను సందేహాస్పదంగా ”మాతో పోరాడటానికి వచ్చిన మహిళ యెవరు? ఆమె గూఢచారా? ఆమెకు యేo కావాలి? అని.

2001లో అండర్‌గ్రౌండ్‌కి వెళ్లిన ఆమె 2003లో పట్టుబడి పది నెలల జైలు శిక్ష అనుభవించారు. నిభా రచనపై దృష్టి పెట్టాలని నిర్ణయించుకున్నాక ఆమె యింక్విలాబ్ జిందాబాద్ (లాంగ్ లైవ్ ది రివల్యూషన్, 2006), కాలాపానీ కి ద్రౌపది (ద ద్రౌపది ఆఫ్ కాలాపాణి, 2009) మన్సారా (మానసారా, 2015) అనే మూడు కవితా పుస్తకాలను ప్రచురించారు. ఆమె యుద్ధంలో వున్న సమయంలో రాసిన మొదటి కవితా సంకలనం నుండి తీసుకున్న కవితలని యిందులో చూడవచ్చు.

కెప్టెన్ వానతి

పత్మసోతి సన్ముకనాథపిళ్లైలో జన్మించిన కెప్టెన్ వానతి యెలిఫెంట్ పాస్ యుద్ధంలో LTTE మహిళా టైగర్ విభాగానికి నాయకత్వం వహించారు. 11 జూలై 1991న జరిగిన యీ యుద్ధంలో ఆమె బలిదానం చేసుకున్నారు. డిసెంబర్ (తమిళం మార్గాలి మాసం) 1991లో, ఆమె కవితలు మరణానంతరం LTTE ప్రచురించింది.
యిలా మహిళల ఆత్మగౌరపు నెలలో యిలా కొన్ని కథలు, కవితలు చదువుకోవటం మరింత శక్తిని.. వుత్సాహాన్ని నిచ్చాయి.
అవును.. వంటిళ్ళ నుంచి, పంటచేల నుంచీ ప్రపంచం మీదికి వొక ధిక్కార స్వరంగా దూసుకొచ్చే మాసం కదా మార్చి అంటే.